Żuraw należy do ptaków wędrownych. Często odlatuje na zimę w poszukiwaniu cieplejszych terenów i łatwiej dostępnego pokarmu. Większość gatunków żurawi przemieszcza się na znaczne odległości, migrując do obszarów o łagodniejszym klimacie, a główne zimowiska europejskiej populacji gatunku znajdują się w rejonie Morza Śródziemnego.
Żurawie są gatunkiem zagrożonym ze względu na zanikanie naturalnych siedlisk, w których się gnieżdżą i żerują. Zmiany klimatyczne i działalność człowieka skutkujące kurczeniem się areału terenów podmokłych nie tylko w miejscach ich gniazdowania, ale również w miejscach, gdzie się zatrzymują podczas przelotów, powoduje zmniejszenie ich liczebności.
Zazwyczaj trasy migracyjne żurawi prowadzą z północno-wschodniej Europy do południowej Europy, Półwyspu Iberyjskiego, północnej Afryki oraz niektórych regionów Bliskiego Wschodu i Azji. „Polskie” żurawie najczęściej zimują na Półwyspie Iberyjskim, a w czasie srogich zim - w Afryce Północnej.
W Hiszpanii zimuje do 70 proc. wszystkich osobników z całej Europy - od 260 do 270 tys. Dlatego, w tym kraju uznaje się je za część przyrodniczego dziedzictwa narodowego.
Hiszpańskie ludowe porzekadło mówi, że żurawie przybywają na święto Matki Bożej na Kolumnie (12 października), a na świętego Józefa (19 marca) już ich nie ma.
Polska populacja żurawia jest obecnie jedną z najliczniejszych w Europie. Znaczna jej część skupiona jest w granicach obszarów sieci Natura 2000. Od pewnego czasu część żurawi zimuje w naszym kraju. Do niedawna obserwacje osobników ewidentnie zimujących (czyli z pominięciem stwierdzeń z grudnia i lutego, mogących dotyczyć późnych i wczesnych migrantów) były na terenie większości naszego kraju zjawiskiem bardzo rzadkim. Pierwsza styczniowa obserwacja od początku badań ornitologicznych w Polsce miała miejsce w 1961 roku pod Legnicą na Dolnym Śląsku. Było to stwierdzenie 6 lecących ptaków. Do końca lat 90-tych w pierwszym miesiącu roku żurawie odnotowano zaledwie kilkanaście razy. Przeważnie widywano je w zachodniej części naszego kraju.
Obserwacje żurawi w styczniu stały się w Polsce nieco częstsze dopiero na przełomie wieków. Według danych z prowadzonych liczeń zjawisko zimowania wciąż było nieregularne, a maksymalne koncentracje tych ptaków nie przekraczały kilkudziesięciu osobników. Jednakże, już w pierwszej dekadzie XXI wieku w zachodniej części Polski (okolice Wrocławia) zaobserwowano stałe zimowisko żurawia. W wyniku kolejnych monitoringów stwierdzono, że jest to stanowisko ze wzrastającą liczbą ptaków podczas kolejnych zim.
Liczenia w ramach Monitoringu Zimujących Ptaków Wodnych, które zapoczątkowane zostały w 2011 roku, dały wyniki na podstawie których możemy mówić o corocznym zimowaniu żurawi w Polsce. Ponadto odnotowany w ciągu 13 kolejnych sezonów liczeń trend liczebności kwalifikował się jako silny wzrost.
Podczas ostatniej akcji w ramach Monitoringu Zimujących Ptaków Wodnych stwierdzono 5805 osobników w 118 lokalizacjach (z 558 skontrolowanych). Żurawie spotkano w niemal wszystkich regionach, w tym na wielu stanowiskach we wschodniej Polsce. Zgodnie z trendami zdecydowanie najwięcej osobników doliczono się w zachodniej części naszego kraju. Rekord padł w Parku Narodowym Ujście Warty, gdzie doliczono się niespełna 4000 ptaków.
Ostatnia lustracja Parku Krajobrazowego Międzyrzecza Warty i Widawki była owocna w liczne obserwacje żurawi. Nad naszymi głowami panował spory ruch, a liczące po kilka - kilkanaście osobników klucze przemieszczały się w różnych kierunkach. Najwięcej osobników zaobserwowaliśmy w pobliżu ich stałych miejsc żerowania. Biorąc pod uwagę fakt niezwykle ciepłej jesieni i to, że migracyjny kalendarz ptaków ciągle ulega zmianie, dziś jeszcze jest zbyt wcześnie żeby stwierdzić, że te osobniki będą zimować na terenie parku. Dopiero styczniowe lustracje terenu i prowadzony zimowy monitoring ptaków da nam odpowiedź czy w tym roku możemy mówić o zimowaniu żurawi na terenie Parku Krajobrazowego Międzyrzecza Warty i Widawki. Jednakże, w obliczu postępujących zmian klimatu i związanych z nimi coraz łagodniejszych zim należy spodziewać się dalszego wzrostu liczebności żurawi w kolejnych sezonach
Źródło:
https://monitoringptakow.gios.gov.pl
E. Fraszczyńska
