Jesienią 2020 roku, przy siedzibie Oddziału Terenowego Parku Krajobrazowego Wzniesień Łódzkich pojawiły się dwa karmniki, które podczas ostatniej zimy stanowiły miejsce dokarmiania ptaków. W tym roku podczas utrudnionych warunków do zdobywania pokarmu (długotrwałe mrozy oraz utrzymywanie się pokrywy śnieżnej) także podejmujemy się pomocy naszym małym skrzydlatym przyjaciołom i chcieliśmy podzielić się z Państwem naszymi obserwacjami.
O tym, jak odpowiedzialnie dokarmiać ptaki zimą pisaliśmy już wcześniej, a informacje na ten temat można znaleźć tutaj: https://parkilodzkie.pl/aktualnosci/1883-w-jaki-sposob-dokarmiac-ptaki-zima
Najczęstszymi gośćmi odwiedzającymi nasze karmniki są sikory (bogatka i modraszka). Sikory (z łac. Paridae) to rodzina ptaków z rzędu wróblowych (Passeriformes). W Polsce spotyka się najczęściej 6 gatunków sikor: bogatkę, modraszkę, sosnówkę, sikorę ubogą, czarnogłówkę i czubatkę, choć w Iiteraturze i Internecie można natknąć się także na nieco rzadziej pojawiający się w naszym kraju gatunek – sikorę lazurową (obserwowaną w grudniu 2020 roku w Michałowicach pod Warszawą). Na świecie występuje ponad 50 gatunków sikor, które spotykane są w Europie, Azji, Afryce i Ameryce Północnej. Sikory zjadają rozmaite owady i ich larwy oraz inne bezkręgowce, których poszukują wśród drzew, pod korą lub na ziemi. Podczas zimy ich ulubionym pokarmem serwowanym przez człowieka są ziarna słonecznika. Poniżej zamieszczamy opisy dwóch najczęściej spotykanych w Polsce gatunków sikor, a także grafiki ze szczególnym zwróceniem uwagi na cechy pozwalające je rozróżnić.
Sikora bogatka (Parus major) jest największą z europejskich sikor i najbardziej znanym gatunkiem tej rodziny w Polsce. Ptak ten zamieszkuje lasy, parki, ogrody i skwery. Często spotykana w miastach wśród zieleni miejskiej, nie stroni od ludzi (nawet w sezonie lęgowym) i chętnie odwiedza karmniki. Głowę ma z czarną czapeczką i białymi policzkami. Posiada niewielki, ale mocny dziób. Wierzch ciała bogatki jest oliwkowozielony, z białym paskiem pokrywowym na skrzydle. Posiada żółty brzuszek z podłużnym czarnym pasem biegnącym przez jego środek (u samicy węższy). Masa ciała tego ptaszka wynosi ok. 20 g, a rozpiętość jego skrzydeł to nawet 24 cm. Ciekawostką jest, że bogatki zakładają swoje gniazda w przeróżnych miejscach: skrzynkach na bezpieczniki elektryczne, w huśtawce na placu zabaw, w skrzynkach na listy a nawet w szlabanie lub słupku ogrodzeniowym. Bardzo chętnie zajmują też dziuple i budki lęgowe.
Sikora modra (modraszka) (Cyanistes caeruleus) jest gatunkiem chętnie zasiedlającym dziuple drzew, a także budki lęgowe w parkach i podmiejskich ogrodach. Podobnie jak bogatka jest częstym gościem karmników. Żerując, niezwykle sprawnie się porusza. Potrafi nawet zawisnąć głową w dół. Jest to dosyć spora, krępa sikora z krótkim dziobem. Na głowie ma szafirową czapeczkę, policzki białe i czarną „przepaskę” na oku. Wierzch ciała oliwkowozielony, lotki i sterówki niebieskie, spód jednolicie żółty. Dymorfizm płciowy jest słabo zaznaczony u tego gatunku (samiec ma bardziej szafirowe niebieskie partie upierzenia. Masa ciała wynosi ok. 12 g, a rozpiętość skrzydeł 18 cm, więc jest nieco mniejsza i lżejsza od bogatki. Modraszki mają także nieco bardziej zawadiacki styl bycia. Są zadziorne względem innych ptaków korzystających ze wspólnej „stołówki”.
Więcej o sikorach można przeczytać na stronie internetowej Lasów Państwowych, pod linkiem: https://www.lasy.gov.pl/pl/informacje/aktualnosci/czas-na-sikorki
W przyszłości chętnie będziemy dzielić się z Państwem naszymi obserwacjami „z życia naszych karmników”. Zachęcamy jednocześnie do własnych obserwacji i odpowiedzialnego dokarmiania ptaków w ciężkim dla nich, zimowym okresie.
Materiały źródłowe:
- Kruszewicz A. 2010: O ptakach. Multico Oficyna Wydawnicza, Warszawa
- Kruszewicz A. 2016: Ptaki Polski – encyklopedia ilustrowana. Multico Oficyna Wydawnicza, Warszawa
- Zawadzka D. 2017: Ptaki – fauna Polski. Multico Oficyna Wydawnicza, Warszawa
- http://www.otopjunior.org.pl/pl/nowosci/ptak_miesiaca/sikory_ptaki_listopada
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Sikory_(ptaki)
Oprac: M. Starnowski
