BPK

Powstanie Styczniowe w Puszczy Bolimowskiej

W 1863 r. na terenie Puszczy Bolimowskiej walczył oddział młodego ziemianina, Władysława Stroynowskiego. Miasto Bolimów służyło powstańcom jako zaplecze finansowe i materialne. Na rynku bolimowskim odbywały się szkolenia ochotników. Bolimowski ksiądz, Wincenty Kuderko pełnił rolę naczelnika powstania, odbierał przysięgę od rekrutów, zbierał pieniądze na powstańczą działalność. Liczący około 150 osób oddział składał się z młodzieży z Warszawy i okolic. Stale napływali doń nowi ochotnicy; było wśród nich nawet trzech hrabiów. Obóz powstańców mieścił się w okolicach wsi Budy Bolimowskie (dziś Joachimów-Mogiły), w niedostępnym miejscu, chronionym z jednej strony przez rzekę Rawkę, z drugiej przez gęsty las. Oddział prowadził ożywioną działalność: odbijał jeńców i rekrutów wcielonych do wojsk carskich, przechwytywał korespondencję oraz broń. Pod Strzybogą stoczył zwycięską potyczkę z wojskami carskimi i uwolnił 30 rekrutów. Udało mu się sparaliżować ruch kolejowy na odcinku Skierniewice-Radziwiłłów, co stało się bezpośrednią przyczyną wysłania przeciwko niemu 600 żołnierzy gwardii z Warszawy, batalionu strzelców z Łowicza i kilku sotni kozackich z garnizonów w Skierniewicach, Łowiczu i Wiskitkach. Do decydującej bitwy z przeważającymi siłami pod wodzą pułkownika Hegemejstra doszło 7 lutego 1863 roku w okolicach Bud Bolimowskich. Zacięta bitwa trwała ponad półtorej godziny. Pomimo miażdżącej przewagi liczebnej wroga oraz słabego uzbrojenia – tylko 40 powstańców posiadało strzelby myśliwskie, pozostali kosy i rewolwery – oddział bronił się dzielnie, odpierając pierwszy atak wojsk rosyjskich. Zginęło 15 powstańców*), 21 dostało się do niewoli, w tym 5 rannych. Rosjan poległo przeszło 100, wielu było rannych. Znacznym siłom powstańczym udało się wymknąć z okrążenia. Niektórych rannych znaleziono potem ukrywających się w Bolimowie. Podobno w okolicach Sokula (gm. Wiskitki) stoczono jeszcze jedną potyczkę. Po klęsce pod Budami Bolimowskimi oddział uległ rozproszeniu. Stroynowski po kilku dniach zrezygnował z dowództwa i wyjechał za granicę. Jego podkomendni przyłączyli się do innych oddziałów powstańczych. Po bitwie nazwę wsi Budy Bolimowskie zmieniono na Mogiły (dzisiaj Joachimów-Mogiły), drogę z Wólki Łasieckiej do Borowin (gm. Skierniewice), którą zmierzały sotnie kozackie, nazwano później „Traktem Kozackim”.

*) Wg niektórych źródeł – 14. Wśród poległych byli m.in. mieszkańcy Łowicza: szewc Stanisław Romanowski, urzędnik Aleksander Służewski, syn kominiarza Tymoteusz Zalewski, syn urzędnika Henryk Wołyński (wg Krzysztofa Jana Kalińskiego „ Z dziejów Bolimowa”, Bolimów 1993).

* * *

Władysław Piotr Stroynowski (1831 lub 1833 1895), ziemianin, właściciel wsi Głuchówek, w 1861 r. członek Komitetu Miejskiego (tajna polska organizacja spiskowa przygotowująca wybuch powstania styczniowego), dowódca utworzonego i utrzymywanego z własnej kiesy oddziału powstańczego.

Joachimów-Mogiły, dawn. Mogiły, wg Słownika Geograficznego Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Warszawa 1882, reprint 1976 folwark w powiecie łowickim, odległy wiorst 4 od Bolimowa. Utworzony po wyciętym lesie w obrębie Puszczy Bolimowskiej i nazwany od mogiły, pod którą spoczywają polegli w walce stoczonej 7 lutego 1863 roku.

Joachimów – folwark w powiecie łowickim, gmina i parafia Bolimów. Odległy od Bolimowa wiorst 3. Wg informacji mieszkańców nazwa łączna Joachimów-Mogiły funkcjonowała już przed 1939r.

Antoni Jeziorański – ur. 13 czerwca 1821 roku w Warszawie, zm. 16 lutego 1882 roku we Lwowie – generał polski powstania styczniowego. 14 stycznia 1863 roku został mianowany naczelnikiem wojennym województwa rawskiego. W lasach w okolicach Jeruzala, przeprowadził koncentrację swojego oddziału w sile 400 ludzi. 4 lutego wykonał udane uderzenie na Rawę Mazowiecką, zdobywając rosyjskie koszary, pozyskując broń i biorąc jeńców. Brał udział w bitwie pod Pieskową Skałą i bitwie pod Skałą. W marcu mianowany naczelnikiem wojennym województwa lubelskiego. W kwietniu na czele oddziału liczącego 800 osób wkroczył do Królestwa Polskiego. 1 maja pobił Rosjan w kilkudniowej bitwie pod Kobylanką. Jednak jego zgrupowanie zostało osłabione wysokimi stratami, a sam Jeziorański udał się do Galicji. Aresztowany przez policję austriacką. Zwolniony w czerwcu 1865, wyjechał do Paryża. W 1873 r. osiadł we Lwowie.

* * *

Na pamiątkę stoczonej bitwy ktoś wyciął na sośnie rosnącej na skraju lasu napis „Gloria Victis” (Chwała Zwyciężonym). Napis ten przetrwał do czasów I wojny światowej. Jesienią 1917 r. na Uroczysku Stroynowskiego odsłonięto ku czci powstańców, istniejący do dziś, kamienny pomnik, nad którym pieczę przez długie lata sprawowali okoliczni mieszkańcy, leśnicy i myśliwy. W 1963 r. z fundacji Urzędu Wojewódzkiego w Łodzi umieszczono na sośnie przy pomniku tablicę wyrzeźbioną przez Zdzisława Pągowskiego z napisem „Gloria Victis Chwała Żwyciężonym”. W 1993 roku, w 130-lecie bitwy tablicę tę zdjęto, a na jej miejsce zainstalowano nową, która wisi do chwili obecnej.

Podczas Powstania Styczniowego nie doszło do żadnej decydującej czy choćby znaczącej bitwy, stoczono natomiast około 1200 mniejszych i większych potyczek. W walkach zginęło ok. 30 tys. powstańców. pomimo licznych nadziei żadna pomoc z zagranicy nie nadeszła. Walki z różnym nasileniem trwały ponad rok. Ostatni oddział pod wodzą księdza Brzóski działał na Podlasiu do wiosny 1865 r. Po stłumieniu powstania krwawe represje objęły cały kraj. Władze carskie rozstrzelały lub powiesiły ponad 700 osób, około 40 tysięcy zostało wysłanych „etapami” na Sybir. Skonfiskowano niemal 1700 majątków. Skasowano wszystkie klasztory w Królestwie. Miasta biorące czynny udział w powstaniu bądź wspomagające powstańców i udzielające im schronienia zostały ukarane utratą praw miejskich. Taki los spotkał w 1869 r. Bolimów i pobliskie Wiskitki.

ZPKWŁ

ZPKWŁ

stan na: styczeń 2024 r.

ZPKWŁ

stan na: styczeń 2024 r.

ZPKWŁ

stan na: styczeń 2024 r.

ZPKWŁ

1. (kolor zielony) SK 1343z*: Skierniewice Rawka PKP - Budy Grabskie - Joachimów - Mogiły - Tartak Bolimowski - Jesionka - Radziejowice - ok. 53 km, pieszy.
2. (kolor żółty): Skierniewice - Rawka PKP - Budy Grabskie - Droga Łowicka - Rezerwat "Polana Siwica" - Nieborów - ok. 20 km, rowerowy.
3. (kolor niebieski) "Ptaki okolic Skierniewic": Skierniewice PKP - Park Miejski - zalew Zadębie - Strobów - Balcerów - Halinów - Dąbrowice - Nadleśnictwo Skierniewice w Zwierzyńcu - Sierakowice Prawe - Borowiny, rezerwat "Polana Siwica" - Bolimowski Park Krajobrazowy, Skierniewice MZK przy Castoramie - ok. 48 km, rowerowy.
4. (kolor żółty) Sk-1341y: Boguszyce - Rawa Mazowiecka - Przewodowice - Nowy Dwór - Suliszew - Wycześniak - Stary Karolinów - Budy Grabskie - Droga Łowicka - Rezerwat "Polana Siwica" - Nieborów - Łowicz - ok. 70 km, pieszy/rowerowy. Uwaga: oznakowany jako pieszy od Starego Karolinowa do Nieborowa.
5. (kolor niebieski) ŁD-4524n: Kowiesy PKS - Chełmce - Sowia Góra - Jeruzal - Olszanka - Puszcza Mariańska - Rezerwat "Puszcza Mariańska" - Jesionka PKP - Miedniewice PKS - ok. 39 km, pieszy (dwudniowy), ewentualnnie rowerowy.
6. (kolor niebieski) "Szlak Walk nad Rawką": Bolimów PKS - Joachimów - Mogiły, Pomnik Powstańców - wysoki brzeg Rawki - Rawka PKP - Samice - Kamion PKS - ok. 18 km, pieszy. Uwaga: zimą trudno dostępny.
7. (kolor zielony) "Szlak Starych Dworków": Skierniewice PKP - Las Pamięcki - Rawiczów -Trzcianna - Stara Rawa - Lisna - Paplin - Wola Pękoszewska - Babilonka - Wilczynek - Puszcza Mariańska - Bartniki - Ruda - Skierniewice - ok. 55 km, rowerowy.
8. (kolor czerwony) ŁD 4525 c: Kurzeszyn PKS - Stara Rawa - Doleck - Patoki - Wycześniak - Puszcza Mariańska - ok. 30 km, pieszy.
9. (kolor zielony) szlak "Dwory i Kościoły" - 123 km, rowerowy.
10. (kolor czerwony) szlak "Szable i bagnety" - 119 km, rowerowy.
11. (kolor niebieski) szlak "Książęcy": Łowicz - Arkadia - Nieborów - 14 km.
12. (kolor niebieski) "Śladami rzeki Korabiewki": Mszczonów - Korabiewice - Olszanka - Puszcza Mariańska - Mszczonów - 40 km, rowerowy.
13. (kolor czerwony) "Szlak Grunwaldzki": Sulejów - Wolbórz - Lubochnia - Żelechlinek - Głuchów - Wysokienice - Samice - Dębowa Góra - Skierniewice - rowerowy.
14. (kolor zielony) "Szlak kultury Janisławickiej": Janisławice - Lipce Reymontowskie - Godzianów - Maków - Skierniewice - 37 km, rowerowy.
15. (kolor czerwony) "Śladami Reymonta": Skierniewice - Lipce Reymontowskie - Rogów - Słupia - Godzianów - Skierniewice - 56,8 km, rowerowy.
16. (kolor zielony) "Radziwiłłowski": Ruda - Bełchów - Dzierzgów - Bobrowniki - Arkadia - 16,26 km, rowerowy.
17. (kolor czarny) "Meandry Rawki": Budy Grabskie - Samice - 7 km.
18. (kolor czarny) szlak łącznikowy: Żyrardów (skraj miasta) - Sucha Żyrardowska - ok. 5 km, pieszy/rowerowy.
19. (kolor czarny) szlak łącznikowy: Strobów - Żelazna - Zapady - pieszy/rowerowy.
20. (kolor czarny) szlak łącznikowy "Kraina Rawki": Ruda - Suliszew - Stara Rawa - pieszy/rowerowy.

• numeracja nadana przez Zarząd Główny PTTK

ZPKWŁ

Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Łódzkiego - Oddział Bolimowskiego Parku Krajobrazowego zawiadamia, iż osoby, które chcą zorganizować ognisko w lesie lub w odległości mniejszej niż 100 m od granicy lasu, winny skontaktować się z właściwym Nadleśniczym. Nadleśniczy ma obowiązek do pisemnego wyznaczenia takiego miejsca i określenia warunków bezpiecznego posługiwania się ogniem w lesie oraz sprawowania nadzoru nad ich przestrzeganiem. W załączeniu pismo Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Łodzi dotyczące zasad wyznaczania miejsca do rozniecania ognia.

pismo RDLP5.41 MB

Miejsca pod ogniska oferują też niektóre gospodarstwa agroturystyczne.

ZPKWŁ

Propozycje tras wycieczkowych w Bolimowskim Parku Krajobrazowym i okolicach

Poniżej proponujemy Państwu trasy wycieczkowe po Bolimowskim Parku Krajobrazowymi okolicach. Prowadzą one po drogach publicznych bądź leśnych (w Lasach Państwowych), są dość łatwe i dostępne przez cały rok. Poniższe propozycje nie wyczerpują wszystkich możliwości Parku. Przewidujemy, iż tras tych będzie przybywać i niebawem ukażą się ich kolejne opisy. Prosimy również Państwa o zgłaszanie nam ciekawych miejsc i ścieżek wartych odwiedzenia.

Dodatkowe informacje: Oddział Bolimowskiego Parku Krajobrazowego

96-100 Skierniewice,
ul. Batorego 41,
tel. 046 833 37 77

e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

Wykaz hoteli i gospodarstw agroturystycznych oraz inne informacje - strona internetowa www.parkilodzkie.pl zakładka z logiem Bolimowskiego Parku Krajobrazowego.

PO BOLIMOWSKIM PARKU KRAJOBRAZOWYM

Park krajobrazowy – czym jest? Po prostu - miejscem, gdzie jest ładnie. W myśl naszych, europejskich dzisiejszych kryteriów estetyki. Idea parku krajobrazowego przyszła z Francji, gdzie w roku 1967 sam generał de Gaulle podpisał stosowny dekret, wyznaczając nowy kierunek w ochronie przyrody, krajobrazu, wartości historycznych i kulturowych, i wszystkiego, co może się podobać, i być przydatne w rozwoju lokalnym. A rozwój ten musi być zrównoważony, czyli nieszkodzący i nieuszczuplający walorów i zasobów. Zadanie to trudne, gdyż park krajobrazowy nie jest ani muzeum ani sanktuarium, tylko miejscem, gdzie się mieszka, żyje, pracuje, orze i sieje, produkuje i bywa, bardzo często dla wypoczynku, zaspokojenia estetycznych aspiracji, czerpania natchnienia i „podładowania akumulatorów”. Park krajobrazowy łączy te wszystkie funkcje i zaspakaja potrzeby społeczne, m.in. dzięki dużej atrakcyjności turystycznej, bogatej ofercie i dostępności.

Pierwszy francuski park krajobrazowy Scarpe-Escaut powstał w 1968 r. w okolicach Lille, pierwszy polski park krajobrazowy – Suwalski – w 1976 r., Bolimowski – w 1986 r. – jako 33-ci w kraju. I jest on nomen-omen cokolwiek podobny do tego pierwszego, francuskiego, będącego zwiastunem nowych trendów.

Warto doń zajrzeć, choćby na parę godzin. Nadspodziewane bogactwo przyrodnicze i kulturowe zaskoczy wszystkich: pachnąca żywicą stara Puszcza Bolimowska, świetliste śródleśne polany (pamiątka po dawnych quasi-przemysłowych osadnikach leśnych zwanych budnikami), urokliwa i jednocześnie bardzo ekologicznie ważna dolina rzeki Rawki* (korytarz ekologiczny o randze krajowej i obszar Natura 2000), aleje zabytkowe (najstarsza – lipowa z Nieborowa do Arkadii, gdzie ponoć pierwsze drzewa sadziła sama księżna Helena Radziwiłłowa), liczne dwory i siedziby ziemiańskie, z samym pałacem i parkiem w Nieborowie na czele, i wreszcie – zabytek najznakomitszy, jedyny w Polsce i zapewne w Europie – Park Romantyczny w Arkadii, który dotrwał do naszych czasów w prawie niezmienionym kształcie. Wszystko to można zwiedzić w sposób arcyprosty: pieszo, rowerem lub konno. Na terenie Parku i okolic wyznaczono 23 szlaki turystyczne, pozwalające na łatwe i bezpieczne wędrówki. Jest także fragment Łódzkiego Szlaku Konnego przecinającego Park z północy na południe. O tych wszystkich atrakcjach będziemy Państwu pisać w kolejnych artykułach zamieszczonych poniżej.

* - W ogólnopolskim konkursie ogłoszonym przez Klub Gaja Rawka zdobyła tytuł Rzeki Roku 2014

Opracowano w Oddziale Bolimowskiego Parku Krajobrazowego:

Tekst: Stanisław Pytliński
Dobór fotografii: Kinga Nowak i Agnieszka Pruszkowska

ZPKWŁ

Oddział Bolimowskiego Parku Krajobrazowego dysponuje dobrze wyposażonym zbiorem literatury fachowej, zawierającym m.in.: atlasy, klucze do oznaczania roślin i zwierząt, albumy, encyklopedie, podręczniki, słowniki, przewodniki, prace dyplomowe oraz własne wydawnictwa.
Uwaga: można z niego korzystać wyłącznie na miejscu.

ZPKWŁ

ZPKWŁ